چاقی ژنتیکی یکی از مشکلاتی است که بسیاری از افراد با آن دستوپنجه نرم میکنند. تحقیقات نشان میدهد که حدود ۴۰ تا ۷۰ درصد از تفاوتهای وزنی افراد میتواند ناشی از عوامل ژنتیکی چاقی باشد. اما آیا این بدان معناست که درمان استعداد چاقی غیرممکن است؟ باید بگوییم خیر. خوشبختانه با ترکیبی از روشهای صحیح میتوان تأثیرات ژنتیکی را کنترل کرد. در این مقاله به بررسی علائم چاقی ژنتیکی، علت چاقی ژنتیکی و روشهای مؤثر برای مدیریت و درمان چاقی ژنتیکی میپردازیم. اگر شما هم به دنبال راهی برای کنترل وزن خود هستید و میخواهید بدانید چگونه میتوان تأثیر ژنتیک را کاهش داد ادامه این مقاله از کلینیک لاغری تهامی را از دست ندهید.
منظور از چاقی ژنتیکی چیست؟
چاقی ژنتیکی به وضعیتی گفته میشود که در آن فرد به دلیل وراثت و ژنهای خانوادگی، مستعد افزایش وزن بیش از حد طبیعی است. این نوع چاقی معمولاً به دلیل عملکرد برخی ژنهای مرتبط با متابولیسم، تنظیم اشتها و ذخیره چربی رخ میدهد.
در افراد مبتلا به چاقی ژنتیکی، بدن تمایل بیشتری به ذخیره چربی دارد و سوختوساز معمولاً کندتر عمل میکند. همچنین این افراد ممکن است اشتهای بیشتری داشته باشند یا احساس سیری دیرتر از حد معمول تجربه کنند. در برخی موارد تفاوت در عملکرد هورمونهای تنظیمکننده اشتها مانند لپتین و گرلین نیز در چاقی ژنتیکی نقش دارد و جزو عوامل ژنتیکی چاقی محسوب میشوند. با این حال، چاقی ژنتیکی به این معنا نیست که فرد نمیتواند وزن خود را کنترل کند. عوامل محیطی مانند رژیم غذایی، فعالیت بدنی و سبک زندگی سالم میتوانند تأثیرات ژنتیکی را کاهش داده و به حفظ وزن متعادل کمک کنند.
جهت بررسی اینکه چند درصد از عامل بیماری چاقی در شما مرتبط با ژنتیک است میتوانید از خدمات مشاوره رایگان کلینیک تهامی بهرهمند شوید:
آیا امکان درمان استعداد چاقی و ژنتیکی وجود دارد؟
اگرچه نمیتوان ژنهای وراثتی را تغییر داد، اما میتوان با اصلاح سبک زندگی تأثیر درمان استعداد چاقی را افزایش داد. ترکیب یک رژیم غذایی مناسب، ورزش منظم و استفاده از روشهای پزشکی جدید میتواند به کنترل وزن در افراد دارای چاقی ژنتیکی کمک کند. امروزه روشهایی مانند داروهای کاهش وزن و جراحیهای چاقی نیز برای افرادی که دچار چاقی شدید هستند پیشنهاد میشود.
روش های موثر برای کنترل و درمان چاقی ژنتیکی
روشهای مؤثر برای کنترل چاقی ژنتیکی شامل اصلاح رژیم غذایی، افزایش فعالیت بدنی و مدیریت استرس است. رژیمهای کمکالری با پروتئین بالا و فیبر کافی میتوانند به کنترل اشتها کمک کنند. همچنین ورزشهای هوازی و تمرینات مقاومتی باعث افزایش متابولیسم و کاهش ذخایر چربی میشوند.
در مواردی که چاقی شدید و مقاوم به تغییر سبک زندگی باشد، روشهای پزشکی مانند داروهای کاهش وزن (مانند اورلیستات و لیراگلوتاید) یا جراحیهای لاغری (مانند بایپس معده و اسلیو معده) ممکن است توصیه شوند. بنابراین می توان گفت؛ با ترکیب روشهای علمی و سبک زندگی سالم، مدیریت و درمان استعداد چاقی حتی در افراد با زمینه ژنتیکی قوی کاملاً امکانپذیر است.
علائم چاقی ژنتیکی چیست؟
چاقی ژنتیکی معمولاً با برخی ویژگیهای خاص همراه است که آن را از سایر انواع چاقی متمایز میکند. در این نوع چاقی، فرد حتی با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی ممکن است به سختی وزن کم کند. برخی از اصلی ترین علائم چاقی ژنتیکی را در ادامه توضیح داده ایم که دانستن آنها کمک بسیاری به یافتن بهترین راه درمان این مشکل می کند. البته برای تشخیص بهترین راه درمان چاقی ژنتیکی می توانید با کارشناسان ما در کلینیک نیز در ارتباط باشید.
- افزایش وزن سریع و مداوم: افرادی که دچار چاقی ژنتیکی هستند حتی بدون تغییر در رژیم غذایی یا سبک زندگی، ممکن است دچار افزایش وزن تدریجی و پیوسته شوند.
- توزیع چربی در نقاط خاص بدن: در چاقی ژنتیکی معمولاً چربی در ناحیه شکم، ران، باسن و بازوها بیشتر از سایر نقاط بدن تجمع پیدا میکند.
- احساس گرسنگی مداوم و پرخوری: برخی از افراد دارای چاقی ژنتیکی، به دلیل عملکرد نامتعادل هورمونهای اشتها مانند لپتین و گرلین تمایل بیشتری به خوردن غذا دارند و احساس سیری دیرتر در آنها ایجاد میشود.
- کاهش متابولیسم و سوزاندن کندتر کالری: افرادی که چاقی ژنتیکی دارند، ممکن است سوختوساز کندتری داشته باشند به این معنی که بدن آنها کالریهای دریافتی را به جای مصرف بیشتر به چربی تبدیل میکند.
- مقاومت به انسولین و مشکلات متابولیکی: چاقی ژنتیکی اغلب با مشکلاتی مانند دیابت نوع ۲، کلسترول بالا و فشار خون بالا همراه است که میتواند منجر به مشکلات سلامتی جدی شود.
چگونه از چاقی ژنتیکی جلوگیری کنیم؟
اگرچه ژنتیک بر وزن تأثیر دارد، اما سبک زندگی سالم، ورزش مداوم، رژیم غذایی متعادل و مدیریت استرس میتواند به کنترل وزن کمک کند. حتی افراد دارای چاقی ژنتیکی نیز میتوانند با ایجاد تغییرات مثبت در شیوه زندگی، وزن خود را کاهش دهند و از مشکلات ناشی از اضافهوزن پیشگیری کنند.
بررسی علت چاقی ژنتیکی
علت چاقی ژنتیکی معمولاً مربوط به عملکرد برخی ژنها مانند FTO و MC4R است که بر اشتها، متابولیسم و نحوه ذخیره چربی در بدن تأثیر میگذارند. این ژنها میتوانند باعث شوند که بدن کالری بیشتری جذب کند و یا در سوزاندن چربی با مشکل مواجه شود. در کنار این عوامل، سطح هورمونهای کنترلکننده اشتها مانند لپتین و گرلین نیز در افراد مبتلا به چاقی ژنتیکی متفاوت است.
بهترین راههای درمان چاقی ژنتیکی
بهترین راه درمان چاقی ژنتیکی قبل از هر اقدامی پیدا کردن علت چاقی ژنتیکی است. رژیم غذایی متعادل، ورزش منظم، کنترل استرس و خواب کافی مواردی هستند که رعایت آنها به تنظیم متابولیسم و کاهش وزن کمک میکند. در موارد شدید درمانهای پزشکی مانند داروهای کاهش وزن یا جراحیهای لاغری ممکن است گزینه مناسبی باشند.
درمان خانگی چاقی ژنتیکی
اگرچه چاقی ژنتیکی تحت تأثیر وراثت قرار دارد، اما میتوان با روشهای خانگی و تغییر سبک زندگی آن را کنترل کرد. برخی از بهترین راههای درمان خانگی چاقی ژنتیکی و حتی درمان استعداد چاقی شامل موارد زیر هستند.
- مصرف غذاهای کمکالری و سرشار از فیبر مانند سبزیجات، میوهها و غلات کامل.
- افزایش پروتئینهای سالم (مانند گوشت بدون چربی، ماهی و حبوبات) که باعث افزایش متابولیسم میشود.
- کاهش مصرف قندهای فرآوریشده و چربیهای اشباعشده برای جلوگیری از ذخیره چربی اضافی.
- انجام حداقل ۱۵۰ دقیقه ورزش هوازی در هفته مانند پیادهروی، دویدن یا شنا.
- ترکیب تمرینات قدرتی برای افزایش عضلهسازی و بالا بردن متابولیسم بدن.
- استرس زیاد سطح هورمون کورتیزول را افزایش میدهد که میتواند منجر به تجمع چربی شود، بنابراین مدیتیشن، یوگا و تمرینات تنفسی توصیه میشود.
- خواب ۷ تا ۹ ساعت در شب برای تنظیم هورمونهای اشتها مانند لپتین و گرلین ضروری است.
- نوشیدن ۸ تا ۱۰ لیوان آب در روز باعث کاهش اشتها و افزایش چربیسوزی میشود.
- مصرف دمنوشهای طبیعی مانند چای سبز، زنجبیل و دارچین میتواند به افزایش سوختوساز کمک کند.
- پرهیز از غذاهای حاوی چربیهای ترانس، سدیم بالا و شکر افزوده که باعث افزایش وزن میشوند.
درمان پزشکی چاقی ژنتیکی
چاقی ژنتیکی در برخی موارد با تغییر سبک زندگی بهتنهایی قابل کنترل نیست و ممکن است نیاز به روشهای پزشکی برای کاهش وزن و حفظ سلامتی داشته باشد. درمانهای پزشکی چاقی ژنتیکی شامل داروهای کاهش وزن، روشهای غیرتهاجمی و جراحیهای لاغری هستند که در ادامه توضیح داده میشوند.
- پزشکان ممکن است برای افراد دارای چاقی ژنتیکی و درمان استعداد چاقی، داروهای مهارکننده اشتها یا چربیسوزی را تجویز کنند، از جمله: اورلیستات، لیراگلوتاید و فنترمین-توپیرامات.
- برای کاهش چربیهای موضعی و مقاوم از لیزر درمانی و کرایولیپولیز استفاده کنند.
- مزوتراپی و تزریق آنزیمهای چربیسوز نیز میتواند در برخی افراد موثر باشد.
- برای افرادی که شاخص توده بدنی (BMI) بسیار بالا دارند و روشهای دیگر مؤثر نبودهاند، جراحیهای کاهش وزن مانند بای پس معده، اسلیو معده و بالون معده توصیه میشود.